Cuirfear tús le próiseas comhairliúcháin ina mbeidh páirtithe leasmhara agus grúpa comhairleach páirteach i seimineár an lae amárach chun plé a dhéanamh ar an gcruth a bheidh ar thiomsú an Daonáirimh in Éirinn amach anseo.
Beidh sé seo ina thús le próiseas chun breithniú a dhéanamh ar chur chuige na Príomh-Oifige Staidrimh maidir le tiomsú Daonáirimh agus staitisticí daonra chun freastal ar riachtanais rialála an AE. Riachtanais iad sin atá ag athrú i rith an ama agus géarghá le staitisticí déimeagrafacha níos minice.
Déanfar plé chun athbhreithniú a dhéanamh ar roghanna maidir le foinsí sonraí a thabhairt le chéile amhail taifid riaracháin a úsáid chun cur le modhanna bailithe traidisiúnta.
Beidh comhairliúchán poiblí ann níos déanaí sa bhliain.
Níl, níl aon mholtaí ann chun deireadh a chur leis an Daonáireamh reatha. Tá plé á dhéanamh ar roghanna amach anseo le haghaidh thiomsú an Daonáirimh. D'fhéadfaí a áireamh leis sin minicíocht an Daonáirimh nó an chaoi a n-úsáidtear sonraí riaracháin chun cur le samhail thraidisiúnta an Daonáirimh.
Baineann an plé atá á dhéanamh, agus an comhairliúchán poiblí a bheidh le teacht, leis an gcuma a d'fhéadfadh a bheith ar an tsamhail amach anseo agus ar a mhinice a bhaileofaí na sonraí sin. Is é ról na Príomh-Oifige Staidrimh eolas a chur ar fáil don phlé, ach níl tuairim sheasta ag an bPríomh-Oifig Staidrimh maidir leis an múnla is fearr. Bunófar é sin ar an seimineár seo agus ar an gcomhairliúchán ina dhiaidh sin.
Ar aon dul le hInstitiúidí Staidrimh Náisiúnta eile, tá athbhreithniú á dhéanamh i gcónaí ar an modheolaíocht atá mar bhonn taca ag an Daonáireamh in Éirinn agus fáiltíonn an Phríomh-Oifig Staidrimh an seimineár seo chun tiomsú an Daonáirimh amach anseo a fhiosrú.
Tá rannpháirtíocht láidir ag Daonáireamh na hÉireann agus tá dáimh ar leith ag an bpobal leis an Daonáireamh mar thaifead stairiúil a thugann léargas ar an gcaoi a mairimid ár saol. Is bunchloch an-láidir í seo, ach, tá timpeallacht rialála an AE ag athrú agus tá sé tábhachtach a chinntiú go seasfaidh múnla an Daonáirimh an aimsir.
Tá ceanglais rialála nua de chuid an Aontais maidir le faisnéis dhéimeagrafach níos minice agus níos gráinní ar na bacáin. Chun na riachtanais sin a chomhlíonadh, is gá machnamh a dhéanamh ar an ról is féidir leis an Daonáireamh a bheith aige ar an daonra a thomhas, bíodh sé leis féin nó chomh maith le modhanna staitistiúla atá ag teacht chun cinn.
Léiríonn fianaise idirnáisiúnta freisin gur féidir leis a bheith dúshlánach leibhéil rannpháirtíochta a choinneáil agus mar sin tá sé tábhachtach machnamh a dhéanamh ar an taithí seo agus ar na roghanna atá ar fáil chun a chinntiú go leanann an Daonáireamh air ag freastal ar riachtanais úsáideoirí uile a chuid faisnéise.
Tá sé tábhachtach na saincheisteanna seo go léir a bhreithniú in am trátha ag baint úsáid as próiseas maith comhairliúcháin.
Is próiseas é tiomsú daonáirimh atá ag athrú, agus is é an sampla is fearr ná Daonáireamh 2027 ina n-úsáidfear samhail ilmhodha a thabharfaidh rogha dhigiteach do dhaoine an fhoirm a chomhlánú den chéad uair. Tá an cinneadh déanta faoin bpróiseas chun Daonáireamh a thiomsú in 2027 agus tá treoirthionscadal mórscála beartaithe d'fhómhar 2024.
Ní bhaineann na moltaí atá á mbreithniú mar chuid den seimineár seo le Daonáireamh 2027 agus ní dócha go mbainfidh siad le Daonáireamh 2031.
Is tús é seo le próiseas comhairliúcháin maidir le samhlacha tiomsaithe Daonáirimh a d'fhéadfadh a bheith ann amach anseo agus níl aon chinneadh déanta.
Beidh athrú suntasach ar staitisticí déimeagrafaíochta sna deich mbliana amach romhainn mar gheall ar cheanglais rialála réamh-mheasta an Aontais maidir le staidreamh níos minice agus níos gráinní, chomh maith le modheolaíochtaí atá ag teacht chun cinn chun meastacháin daonra a thiomsú ó shonraí riaracháin. Táthar ag súil go mbeidh cur chuige traidisiúnta bailithe Daonáirimh ann do Dhaonáireamh 2031 agus go mbeadh aon mholtaí maidir le cur chuige athraithe i bhfeidhm ó Dhaonáireamh 2036 agus ina dhiaidh sin.
Tar éis an tseimineáir seo, cuirfear plécháipéis le chéile agus foilseofar í níos déanaí sa bhliain. Cuirfear fáilte roimh aighneachtaí ansin ón bpobal agus ó aon pháirtithe leasmhara.
Tá athrú ag teacht ar úsáid sonraí riaracháin agus tá go leor feidhmeanna féideartha aici, amhail meastacháin daonra níos tráthúla. Mar sin féin, tá dúshláin ann le sonraí riaracháin a úsáid, mar shampla gan a bheith in ann sonraí tréithe a chur ar fáil, mar shampla ceangal reiligiúnach nó gnéasacht. Ní mór breithniú a dhéanamh ar an ngá atá le sonraí Daonáirimh níos minice agus níos tráthúla toisc nach féidir sonraí den chineál seo a fháil ó shonraí riaracháin.
Forbróidh an Phríomh-Oifig Staidrimh meicníocht a bhreithneoidh an t-aiseolas ón bpróiseas comhairliúcháin agus a chuirfidh comhairle ar an bPríomh-Oifig Staidrimh maidir le roghanna féideartha tiomsaithe Daonáirimh. Bunófar an mheicníocht chun bonn eolais a chur faoi thiomsú an doiciméid comhairliúcháin. Meastar go bhfoilseofar an cháipéis chomhairliúcháin go luath sa dara leath den bhliain.
De réir shainchúram na Príomh-Oifige Staidrimh mar ghníomhaireacht reachtúil neamhspleách, luaitear in Alt 13 den Acht Staidrimh, 1993 go bhfuil Ard-Stiúrthóir na Príomh-Oifige Staidrimh freagrach as an modheolaíocht staidrimh, tráth agus modhanna scaipthe staidrimh arna thiomsú ag an bPríomh-Oifig Staidrimh. Mar sin féin, breithneofar aon mholtaí maidir le hathruithe ar thiomsú an Daonáirimh amach anseo mar chuid de phróiseas rannpháirtíochta leis an bpobal, le páirtithe leasmhara agus leis an Rialtas.
Áirítear le sonraí riaracháin taifid nach mbailítear go príomha chun críocha staidrimh. I measc na bhfoinsí sonraí riaracháin tá faisnéis a bhailíonn ranna agus gníomhaireachtaí Rialtais amhail praghsanna tithe a chuirtear ar aghaidh chuig na Coimisinéirí Ioncaim nó breitheanna, básanna agus póstaí a chláraítear leis an bPríomh-Oifig Chlárúcháin. Sa Daonáireamh, úsáideadh sonraí riaracháin maidir le leictreachas chun cabhrú le tithe folmha a aithint, chomh maith le sonraí chlárlann na breithe chun foirmeacha comhlánaithe a aithint.
Tá úsáid sonraí riaracháin ag athrú agus is modh é chun staidreamh daonra gnáthchónaitheach a chur ar fáil le tacair sonraí ó chomhlachtaí san earnáil phoiblí chun cabhrú le meastacháin daonra a tháirgeadh ar bhonn bliantúil. Oibríonn an modh seo trí bhreithniú a dhéanamh ar an leibhéal gníomhaíochta i bhfoinsí sonraí riaracháin éagsúla - mar shampla i rollú oideachais - i rith na bliana. Áirítear leis an obair seo scrúdú a dhéanamh ar an gcaoi ar féidir sonraí de chineál Daonáirimh a fháil ó fhoinsí riaracháin chun cur le modhanna traidisiúnta bailithe sonraí. Tá úsáidí sonraí riaracháin den sórt sin bunaithe ar mhodheolaíochtaí atá ag teacht chun cinn a d'fhéadfadh a bheith ina ngné shuntasach de dhaonra na hÉireann agus de staitisticí déimeagrafaíochta de réir mar a thagann riachtanais rialála chun cinn.
| John Byrne | (+353) 21 453 5000 |
|---|---|
| R-phost | John.Byrne@cso.ie |
| R-phost | pressoffice@cso.ie |
-- CRÍOCH --
Plé ar Thodhchaí Thiomsú an Daonáirimh in Éirinn
Reáchtálfaidh an Bord Náisiúnta Staidrimh (NSB) seimineár amárach (01 Feabhra 2024) chun roghanna a mheas maidir leis an gcaoi a mbaileofar sonraí Daonáirimh amach anseo in Éirinn. Is é feidhm NSB, mar a shainmhínítear san Acht Staidrimh é, stiúradh straitéiseach leathan na Príomh-Oifige Staidrimh (CSO) a threorú agus tosaíochtaí a bhunú d'fhorbairt staitisticí oifigiúla in Éirinn. Is í an Phríomh-Oifig Staidrimh (CSO) Institiúid Staidrimh Náisiúnta na hÉireann (NSI) agus tá sé de chúram uirthi staitisticí faoi mhuintir, sochaí agus geilleagar na hÉireann a bhailiú, a anailísiú agus a chur ar fáil ar bhealach neamhchlaonta.
Mar thoradh ar thimpeallacht rialála an Aontais a dhíríonn níos mó ar staidreamh, tá ceanglas níos mó ann maidir le sonraí, fianaise agus léargas níos tráthúla, níos minice agus níos gráinní a thabhairt. De réir na n-athruithe rialála Eorpacha atá beartaithe tar éis 2027, beidh faisnéis mhionsonraithe ar an daonra agus ar thithíocht a bhaineann leis an Daonáireamh cúig bliana á gcur ar fáil níos minice, agus lorgófar roinnt sonraí gach bliain, agus sonraí eile gach trí nó ceithre bliana.
Cé go mbíonn rátaí rannpháirtíochta an-ard i nDaonáireamh na hÉireann, léiríonn fianaise idirnáisiúnta go bhfuil rátaí freagartha ag titim le haghaidh go leor NSIanna mar aon leis an dúshlán a bhíonn i gcónaí ann a bhaineann le suirbhéireacht a dhéanamh ar ghrúpaí atá deacair teacht orthu. I nDaonáireamh 2022, ba shonraí príomhúla iad 96% den Daonáireamh agus cuireadh thart ar 4% de shonraí riaracháin leis an tacar sonraí chun léiriú níos cuimsithí a chur ar fáil.
Teastaíonn léargais níos staitistiúla le haghaidh saincheisteanna casta sochaíocha freisin agus teastaíonn modhanna a sheasfaidh an aimsir chun treochtaí déimeagrafacha a thomhas. Tugann seimineár an lae amárach príomhpháirtithe leasmhara le chéile chun breithniú a dhéanamh ar chuid de na roghanna atá ar fáil chun staitisticí daonra a thiomsú a chomhlíonann na riachtanais sin agus a léiríonn a mhinice a chaithfear na staitisticí sin a chur ar fáil.
Is é Príomh-Aoire an Rialtais agus an tAire Stáit atá freagrach as Sláinte Phoiblí, Folláine agus an Straitéis Náisiúnta Drugaí, an Teachta Dála Hildegarde Naughton, a chuirfidh an seimineár i láthair. I measc na gcainteoirí a bheidh ag glacadh páirt i seimineár an lae amárach, beidh:
Cuirfear a gcuid tuairimí le chéile mar chuid de phlécháipéis don phróiseas comhairliúcháin phoiblí a fhoilseofar níos déanaí sa bhliain.
Nóta Tráchta
Dúirt Príomh-Aoire an Rialtais agus an tAire Stáit atá freagrach as Sláinte Phoiblí, Folláine agus an Straitéis Náisiúnta Drugaí, An Teachta Dála Hildegarde Naughton: "Léiríonn an Daonáireamh scéal na hÉireann, an chaoi ar athraigh an tsochaí le himeacht ama, agus is cuid lárnach den chomhchuimhne náisiúnta é. Tá éabhlóid an Daonáirimh bunaithe ar staitisticí ardchaighdeáin a thugann léargas agus eolas neamhspleách do chách; prionsabail atá chomh hábhartha anois agus a bhí siad riamh. Agus muid ag féachaint chun tosaigh, tá riachtanais rialála Eorpacha nua agus riachtanais úsáideoirí atá ag athrú ag méadú tuilleadh éilimh ar staitisticí oifigiúla. Sa chomhthéacs sin, cuireann an seimineár seo tús le comhrá tábhachtach ar an gcuma a d'fhéadfadh a bheith ar thiomsú an Daonáirimh amach anseo chun freagairt do thimpeallacht atá ag athrú. Gabhaim buíochas leis an mBord Náisiúnta Staidrimh as a thionscnamh chun an seimineár seo a óstáil agus molaim do gach páirtí leasmhar a dtuairimí a chur in iúl sa phróiseas comhairliúcháin phoiblí atá le teacht."
Dúirt Anne Vaughan, Cathaoirleach NSB: "Tá nasc iontach ag pobal na hÉireann leis an Daonáireamh agus is léir é sin ó rannpháirtíocht an tsuirbhé agus ón spéis sna torthaí. Léiríonn an Daonáireamh scéal na sochaí atá ag athrú, agus tá próiseas an Daonáirimh féin ag athrú freisin. Beidh samhail ilmhodha ag Daonáireamh 2027 a thabharfaidh rogha dhigiteach do dhaoine den chéad uair chun an fhoirm a líonadh. Mar thoradh ar cheanglais rialála nua AE le haghaidh sonraí níos minice agus níos gráinní, chomh maith leis na deiseanna atá ar fáil ó fhoinsí sonraí nua, tá sé tábhachtach go mbreathnóimid ar chruth an Daonáirimh amach anseo. Cabhróidh an próiseas comhairliúcháin a thosóidh inniu le bonn eolais a chur faoin gcuma a bheidh ar mhúnla an Daonáirimh amach anseo agus beidh deis ag an bpobal a dtuairimí a chur in iúl. Táimid ag súil go mór leis na tuairimí sin a chloisteáil agus muid ag dul tríd an bpróiseas."
Ar aon dul le hInstitiúidí Staidrimh Náisiúnta eile, tá athbhreithniú á dhéanamh i gcónaí ar an modheolaíocht atá mar bhonn taca ag an Daonáireamh in Éirinn agus fáiltíonn an Phríomh-Oifig Staidrimh an seimineár seo chun tiomsú an Daonáirimh amach anseo a fhiosrú.
Dúirt Pádraig Dalton, Ard-Stiúrthóir na Príomh-Oifige Staidrimh: "Tá an Phríomh-Oifig Staidrimh bródúil go mothaíonn pobal na hÉireann go bhfuil úinéireacht agus ceangal acu leis an Daonáireamh. I bhfianaise na n-athruithe atá ag teacht ar riachtanais staitisticí daonra, cuirimid an-fháilte roimh sheimineár NSB inniu chun labhairt faoi roghanna maidir leis an gcaoi a dtiomsóimid sonraí Daonáirimh amach anseo. Tá áthas ar an bPríomh-Oifig Staidrimh bonn eolais a chur faoin seimineár agus faoin bpróiseas comhairliúcháin, trínár léargais theicniúla. Mar sin féin, níl dearcadh seasta againn ar an gcruth ba chóir a bheith ar an tsamhail amach anseo. Aontaíodh ar an gcur chuige do Dhaonáireamh 2027 agus táthar ag súil go mbeidh Daonáireamh 2031 ina shamhail thraidisiúnta freisin, agus breithneofar aon athruithe féideartha do Dhaonáireamh 2036 agus ina dhiaidh sin. Is deis é an próiseas seo chun machnamh a dhéanamh ar an mbealach is fearr chun sonraí Daonáirimh a thiomsú chun freastal ar riachtanais uile an úsáideora agus chun taithí idirnáisiúnta a scrúdú, agus ag an am céanna tógáil ar an ról uathúil atá aige i saol na hÉireann."
Tar éis an tseimineáir seo i gCaisleán Bhaile Átha Cliath, foilseoidh an Phríomh-Oifig Staidrimh doiciméad comhairliúcháin níos déanaí sa bhliain ina mbeidh comhthéacs ar chur chuige idirnáisiúnta i leith Daonáireamh chomh maith le breithnithe maidir le húsáid sonraí riaracháin.